Nesnesi olan ya da nesne alabilen fiillere “geçişli fiil” denir. 
Bir cümlede öznenin yaptığı işten etkilenen unsura “nesne” denir.

NOT: Geçişli fiillere “ne, neyi, kimi?” sorularını sorduğumuzda yanıt alırız.

Sponsor Bağlantılar

Eşyaları  kısa sürede kamyona  taşıdık.  (geçişli)
Nesne                                      Neyi?

Neyi taşıdık?  →  Eşyaları

Yukarıdaki örnekte fiile “neyi?” sorusunu sorduğumuzda yanıt alabiliyoruz, yani fiil nesne almış. Bu nedenle “taşımak” fiili, nesnesine göre geçişli çatılı bir fiildir.

Banka müdürleri, talihli genci  sürekli  arıyorlar.  (geçişli)
                             Nesne                  Kimi?

Kimi arıyorlar?  →  Talihli genci

Yarım saattir binanın kapısında  taksi  bekliyoruz.  (geçişli)
                                              Nesne     Ne?

Ne bekliyoruz?  →  Taksi

Ayağını  yorganına göre  uzatmalısın.  (geçişli)
Nesne                               Neyi?

Neyi uzatmalısın?  →  Ayağını

İkizler,  bakıcı kadını  bugün çok üzmüşler.  (geçişli)
                Nesne                         Kimi?

Kimi üzmüşler?  →  Bakıcı kadını

NOT: Yüklem geçişli bir fiil olduğu halde bazen cümlede nesne bulunmayabilir. Bu durumda, nesnesi olmayan cümlelerde fiilin geçişli olup olmadığını anlamak için fiile “ne, neyi, kimi?” sorularını sorarız. Bu sorulara zihnimizden hayalî yanıtlar vermeye çalışırız. Yanıt bulabiliyorsak, fiil geçişlidir.

Bir solukta ve keyifle  okudum.  (geçişli)
                          ne, neyi, kimi?

Ne okudum? / Neyi okudum? / Kimi okudum?  →  Yanıt yok (cümlede)

Gazete, dergi, kitap, mektup… okudum. (zihnimizde)
Gazeteyi, dergiyi, romanı, şiiri… okudum. (zihnimizde)

Yukarıdaki örnekte “okumak” fiiline “ne, neyi, kimi?” sorularını sorduğumuzda – her ne kadar yanıtı (nesneyi) cümle içinde göremesek de – zihnimizden hayalî yanıtlar (nesneler) bulabiliyoruz. Bu nedenle “okumak” fiili, nesnesine göre geçişli çatılı bir fiildir.

Üç işçi bir haftada  boyadı.  (geçişli)
                       ne, neyi, kimi?

Ne boyadı? / Neyi boyadı? / Kimi boyadı?  →  Yanıt yok (cümlede)

Ev, daire, villa, apartman… boyadı. (zihnimizde)
Evi, daireyi, villayı, binayı… boyadı. (zihnimizde)

Fiilde Çatı

a) Öznesine Göre Fiil Çatıları

1. Etken Fiiller
2. Edilgen Fiiller
3. Dönüşlü Fiiller
4. İşteş Fiiller
a) Karşılıklı Yapma Anlamı Taşıyan İşteş Fiiller
b) Birlikte Yapma Anlamı Taşıyan İşteş Fiiller
c) Nitelikte Eşitlik Anlamı Taşıyan İşteş Fiiller

b) Nesnesine Göre Fiil Çatıları

1.  Geçişli Fiiller
2.  Geçişsiz Fiiller
3.  Oldurgan Fiiller
4.  Ettirgen Fiiller