Eğitim ve Spor

Sponsor Bağlantılar

Spor bir başka şekilde ifade edilecek olursa, “Uğraşanları açısından yarışma kazanmaya dönük fiziksel, zihinsel ve teknik bir çaba, izleyenler açısından heyecan ve estetik duygusu kazan­dıran bir süreç, genel bütünlüğü içerisinde ise anatomi, fizyoloji, ortopedi, biyomekanik ve psikoloji gibi bilim dalla­rı­nın  yardımı ile gelişen, sürdürülen bir bilimsel olgudur.

Kişiler günlük yaşantılarının monotonluğundan ve streslerinden büyük ölçüde spor sayesinde uzaklaşabilmekte ve gene spor heyecanıyla ferden yapamayacaklarını, guruplar halinde ger­çek­leş­tire­bilmektedirler. Bundan dolayı sporun toplum yapısı içerisinde taşıdığı önem asla tartışılmaz.

 

I. 1. İyi Bir Eğitimcide Olması Gereken Özellikler

* Hevesli olmalıdır,

* Dürüst olmalıdır,

* Sebatkar olmalıdır,

* Sabırlılık göstermelidir,

* İyi özelliklere sahip olmalıdır,

* Açık fikirli olmalıdır,

* Araştırıcı olmalıdır,

* Mantıklı bir zihniyete sahip olarak, yerinde teşhis koyabilmelidir,

* Öğrencilerinin nasıl öğrenebildiklerini bilmelidir.

Bu vasıfları biraz açıklayacak olursak;

Heves, insanları kendiliğinden faaliyete geçiren önemli bir olgudur. İyi bir eğitimcide olması gereken bir çok özellik bu meziyetten kaynaklanır. Ancak eğitimcinin sadece hevesli olması da yetmez. Aynı zamanda becerili olması da şarttır. Beceriye sahip olmayan eğitimcilerin iyi bir eğitimci olması oldukça zor, hatta imkansızdır.

Dürüstlük ise bir eğitimci için çok önemlidir. Eğitimci kişilerin sosyal yaşamları ve sundukları eğitim boyunca kişilik sahibi  güvenilir ve dürüst davranışlar sergilemeleri şarttır. Eğitilen gurup, eğiticinin kişiliğinde  dürüstlüğüne inandığı an iletişim çok daha kolay sağlanır ve hedeflenen eğitim olumlu yönde ve süratli olarak gerçekleştirilebilir. Eğitimcilerin kişiliklerinin eğittikleri gurup üzerindeki etkileri, eğitim sonunda çok net bir şekilde ortaya çıkar.

Eğitimcinin sebatkar davranarak yaptığı işte devamlılık göstermesi son derece önemlidir. Değer taşıyan hiçbir şeyin asla kolay kazanılamayacağı unutulmamalıdır. Bu nedenle başarı elde edilmek isteniyorsa eğitimcinin sebatla alışması beklenen davranıştır.

İlerlemenin her zaman süratli olmadığı bir gerçektir. İnsan ne kadar yol alırsa alsın ilerlemesi ve gelişim göstermesi oldukça yavaştır. Bu nedenle hem eğitimci hem de eğitilenler sabırlı olmak zorundadır.

Sabır, yüksek performans gösteren eğitimci ve sporculara özgü bir dav­ranıştır.

İyi bir eğitimcinin tutum ve davranışları, eğittiği gurup için daima en iyi örneği teşkil etmelidir. Tutum ve davranışları olumlu olan eğitimcilerin aynı tutum ve davranışları eğittiği guruptan istemesi ve beklemesi, o gurubun da bu davranışları sergilemesi oldukça kolay olur. Başarıya ulaşmak ta çok daha kolay olur.

İlerlemenin değişikliğe yol açması, değişikliğin de yeni fikirlerdeki gelişmelere dayandığı bir gerçektir. Onun için iyi bir eğitimci çalışmaları boyunca yeniliklere çık olmalı ve kendisini sürekli yenileyebilmelidir. Spor eğitiminde eğitimcinin rakibe üstünlük sağlamak ve sonucu lehine çevirebilmek amacıyla araştırıcı olması ve takımındaki sporcularının özellikleri doğrultusunda  onlara verebileceği her şey için imkanlarını zorlaması şarttır.

Etkili bir eğitimci olabilmek için, futbol hakkında yeterli bilgi birikimine sahip olmak her zaman yeterli değildir. Önemli olan eğitimin sunulduğu guruba bu bilginin aktarımı ve aktarım anında nasıl bir yol izleneceğinin bilinmesidir.

 

I. 2. Genç Bir Öğrencinin Öğrenmesi

Çok çalışma ile eğitimde başarılı olunur düşüncesi her zaman doğru değildir. Kötü ve iyi verilen eğitimin sonuçlarının kalıcı olması doğrudur. İyi eğitimciler, doğru biçimdeki çalışmalar ile iyi alışkanlıkları kazandırmak için, sağlıklı bilgileri vermeli ve eğitimlerini buna göre düzenleyebilme­lidirler.

Öğrencilerin aynı yeteneğe ve eşit imkanlara sahip olmadıkları gerçeğini unutmamaları gerekir. Ancak eğitimcinin ana amacı güçlü yetenekleri keşfet­mek ve bu gücü bir varlık haline getirmeye çalışmaktır. Futbolun etkili bir şekilde öğretilmesi ve öğrenilmesi için doğru tutumların, doğru alışkanlık­ların ve doğru hareketlerin oluşturulması gerekir. Bu nedenle, hem öğretici­nin hem de öğrencinin öğrenime yönelik tutumu büyük önem taşır.

Bu tutum, iki nitelikle tanımlanabilir.

Birincisi, açık fikirli olarak yeni düşünceleri kabullenmek ve zihinsel canlılık ile gelişmelere açık olmaktır. İkincisini oluşturan araştırıcı zihniyette ise, yeni fikirleri değerlendirmek esastır. Eğitimci yeni fikirleri sorgulamalı, analiz etmeli ve ilke olarak doğru olup olmadığını tespit etmelidir. Bir fikri çok iyi inceleyerek kabul etmeli veya etmemelidir. Bu aşamada, teknik ve becerinin ne olduğu belirlenmelidir.

Teknik, bir başarının uygulanmasıdır. Beceri ise, futbol oyununda doğru zamanda doğru yerde olma ve duruma uygun doğru tekniği kullanabilme yeteneğidir. Bunun için beceri, seçme ve karar verme ile bağlantılıdır. Futbol sporu daha çok karar verme yeteneğine bağlıdır. Oyun içerisinde hızla değişen durumlar, oyuncuların büyük çapta zeka uyanıklığını ve kendilerini oyuna vermelerini gerektirmektedir. Tüm bunlar bizi kişinin nasıl antrenörlük ve eğitimcilik yapacağı ile, genç oyuncunun nasıl öğreneceği sorusuna cevap aramaya iter.

İyi bir eğitimci, en başta bu soruya cevap verebilmelidir. Bunun içinde, öğrenme prensip­lerini dikkate almalı ve doğru tespitlerde bulunarak bu prensipler doğrultusunda çalışmalarına yön vermelidir.

 

I. 3. Genç Bir Öğrencinin Öğrenme Prensipleri

Genç oyuncularda başarma ve kendilerini başkalarına ispatlama arzusu vardır. Onları başarılı şekilde harekete geçirmek için, iyi bir eğitimci aşağıdaki faktörleri göz önünde bulundurmak zorundadır.

Sporcunun konuya ilgisi sağlanmalıdır, konuyla ilgili heves sahibi olmalıdır.

İyi örnekleri göstererek sporcunun  iyi standartlar oluşturması sağlanmalıdır.

Doğru antrenmanlarla çok sayıda tekrarlar yaptırılmalıdır.

Yaptırılan çalışmaların sonuçları ışığında öğrendiklerini uygulayabileceği ortam sağlanmalıdır.

Arkadaşları ile aralarında bir rekabet ortamı sağlanmalı ve başarılı olması için, bilgi ve öğrendiklerini artırması gerektiğine inandırılmalıdır.

Yapmış olduğu çalışmalar sonunda bir yere varabildiğini görerek çalıştığı takdirde başarılı olabileceğine inanmalıdır.

 

I. 4. Futbol Eğitimciliğinin Prensipleri

Etkili bir eğitimcinin konusunu iyi bilmesi yanında konuya hakim olması ve içinde bulunduğu gurubun nasıl öğrendiğini bilmesi gerekir. Etkili bir eğitim ortamı yaratabilmeli ve eğitimciliğin ana faktörlerini bilmelidir. Bunlar ise;

Amaç,

Hedef,

Öncelik sırası ve mantıklı düzen,

Planlama ve organizasyon,

Gözlem’ dir.

 

I. 5. Futbolda Eğitim ve Öğretim

Öğrenme tecrübe nedeniyle davranışta oluşan belirgin bir değişiklik olup insan ve hayvanların var olmalarının temel nedenidir. Öğretim ise öğren­menin gerçekleşmesi ve bireyde istenen davranışların gelişmesi için uygu­lanan süreçlerin tümüdür.

 

I. 5. 1. Öğrenme ve Öğretmeye Etki Eden Faktörler

Bu faktörleri;

a) öğrenenden kaynaklanan,

b) öğrenme çevresinden kaynak­lanan,

c) öğretenden kaynaklanan,

d) öğretim tekniklerinden kaynaklanan,

e) konudan kaynaklanan faktörler olarak sıralayabiliriz

Öğreticinin yöntem ve teknikleri futbol ile ilgili bilgilerin kazandırılmasında önemli rol oynar. Çalışma plânları ve antrenmanların  muhtevası  öğrenme ve öğretimin istenen temele oturma­sını temin eder. Öğrenme ve öğretme uygu­lanmasında öğretim yöntemlerinin önemi çok büyüktür. Öğretimin ger­çek­leştirilebilmesi için kullanılacak yöntemlerin seçimi öğrenme açı­sın­dan büyük değer taşır.

Öğrenmenin oluşabilmesi için en etkili unsurlardan biri, öğrenen kişinin öğrenilecek konuya veya harekete karşı ilgili ve istekli olmasıdır. Bunun için öğrenme yeteneği de önemli rol oynamaktadır. Öğrenmede istenilen sonucun  alınabilmesi için çalışma yönteminin iyi seçilmesi gerekir. Kişi her türlü yorgunluktan uzak, bedence rahat olduğu ve dikkatini dağıtacak yersiz faktörlerin etkisinden uzak ortamlara ihtiyaç duyar. Etkili bir öğrenmenin yapılabilmesi için öğreticilerin sporcularına bilgileri nasıl aktaracak­larını hangi yöntem ve teknikler ile öğretimi gerçekleştirecek­lerini bilmeleri gerekir

Sportif oyunların eğitimi, öğretim içeriği ile öğretim amaçları ve öğretim aşamaları arasındaki ilişkileri canlı tutmak zorundadır.

Öğrenim olayının sistemli bir şekilde planlanması ise bütün ölçülerin en üst seviyeye getirilmesine yönelik olmalıdır. Oyunun karmaşıklığı ve değişken­liğine uygun olarak görev­lerinin çok şekilli oluşu, futbol oyununu hareket  çeşitliliğine ve bolluğuna götürür.

Futbol sporuna özgü böylesine karmaşık hareketler ve yeni pozisyonlara uyum sağlama nasıl kazanılmalıdır. Öğrenim olayı nasıl kazanılmalı ve hangi aşamalardan geçmelidir. Futbol oyunu içindeki gö­rev­ler, sorunlar ve çözümü sporcunun müsabaka şartlarında hazırlanması ve olumlu teşviki ile müm­kündür. Oyun içindeki öğrenim olayları, sporcuların becerilerini oyuna dönüştürme­lerini ve oyun içerisinde özgürce davranışlarını gerçekleştirme­lerini sağlamalarına vesile olur.

Futbolda, öğretim metotlarının uygulama aşamasında iki önemli yöntem dikkate alınabilir.

Birinci olarak, önceden düzenlenmiş hareket sistemidir. Daha çok sonuç almayı, hareketler­deki değişkenliği ve kalıplaşmayı dikkate alır,

İkincisinde ise, özgür hareket sistemidir ve öncelikle hareketlerdeki değiş­ken­liğin ve bireysel mükemmelliğin eğitimini amaçlar.

Birincisinde büyük hata ve yanılgı ihtimali söz konusuyken, diğerinde ise geniş oyun sahası içerisinde gelişen pozisyonlar doğrultusunda, futbolcu davranışlarıyla baş başadır. Profesyonel futbolda taktik açıdan bir yandan katı kalıplar açık olarak düzenlenirken diğer yandan hareket seçeneği açısından geniş bir karar verme zamanı kazanılır.

 

I. 5. 2. Futbol Eğitiminde Didaktik ve Metodik İlkeler

Eğitim biliminin bir sahası olarak kabul edilen didaktik, istenen seviyeye götürecek eğitim içeriğinin ve eğitim kapsamının teorisi olarak kabul edilir. Öğretimin ve öğrenimin yollarını metodik ve organize yardımlar içerir. Kalıtım yoluyla gelen gizli güçleri ve yetenekleri geliştiren eğitim görevleri olarak oynama, alıştırma yapma, öğrenme, sorun çözme, şekil verme ve ortak iş yapma gibi insana özgü faaliyetler, müsabaka içinde öğretme ve öğren­meye dönüştürülerek kusursuz hale getirilmelidir. Kuşkusuz bu arada hareket etme ve özdeşleşme ile birlikte kendini gösterme ve telafi etme arzuları da tatmin edilmiş olur.

Her motorsal öğrenim olayına psikolojik ve zihinsel olaylarda katılarak, motorsal davranışlar bireyin genel davranışları arasına alınır. Sportif oyun­larda, eğitimcinin yardımı ve uygun yönetim şekli ile, futbolcunun birey ve gurup üyesi olarak ortak davranışları öğrenmesi, sosyal ilişkilerini geliştir­mesi, bireysel ve toplumsal davranışlarını ayarlaması ve uyumlu çalışma özelliklerini geliştirmesi mümkündür.

Futbol didaktiği’ nin ana amacı, öğrenenlerde başarmaya, coşkulu ve heyecan verici bir yaşantıya ve karşılıklı sosyal ilişkilere yönelik oyun yeteneğinin geliştirilmesini sağlamaktır.

Bu konuda iki boyut göz önünde tutulmak zorundadır.

Gerçek amaca yönelik başarının söz konusu olduğu bir sportif oyun olarak futbol, karşılıklı ilişkilere dayalı bir takım oyunu olarak futbol.

Bu iki ağırlık noktasına uygun olarak başarılı olabilmek,  karşılıklı ilişkinin ön planda tutul­ma­sına bağlıdır. Metod tanımından öğrenim olayının peda­gojik amaçlar altındaki uygulanış sistemi anlaşılır. Bu metodik uygulamalar öyle düzenlenmeli ki çalışmalar oynayarak, alıştırma yaparak ve antrenman yaparak peş peşe ve bilinçli bir şekilde ayarlanabilsin. Bu şekilde, oyunsal ilişkiler sezilebilir hale getirilir, çok yönlü oyun tecrübeleri ortaya çıkartılabilir ve teknik ustalıklar ile kondisyonel yetenekler kazandırılabilir.

Teknik, taktik ve kondisyon ile ilgili yetenekler tek tek geliştirilip kombine bir oyun ilişkisi içinde bütünleştirilirken, teknik ve taktik oyun ustalığının çok iyi şekilde başarılmasının amaçlandığı sıkı bir eğitime ihtiyaç vardır. Bu eğitimde istenilen sonuca ulaşmak için ise sabırla çalışılması gerekir.

Diğer yandan oyunsal bir yol izlenerek basitleştirilmiş oyun formlarından, gittikçe zorlaşan çok yönlü oyun formlarına geçilir. Öğrenenler, oyun karak­terini daha öğretimin başında kavrayarak kaba oyun formunun genel baskısını yavaş fakat gittikçe artan şiddette hisse­derler. Tek tek çalışılan elemanlar metodunda her öğrenim adımının çerçevesini alıştırma sıraları oluşturur. Bunun yanında, bütünsel metot içindeki öğrenim olayının adımlarını ise,  oyun sıraları belirler.

Alıştırma sıralarında eğitim için metodik ağırlık noktası, bireysel oyunun şekil­lenmesini sağlayacak teknik, taktik ve kondisyon üzerinde bulunur. Maçın çerçevesi içindeki bütünleştirme, ustalık durumunun ve performans yeteneğinin bilinçli olarak ortaya çıktığı bir  zamanda ele alınır.

Oyun sıraları içinde oyun düşüncesi hakimdir. Her öğrenim kademesi, öğrenende oldukça büyük bir  hareket serbestliğinin bulunduğu oyun fikrine dayanmalıdır. Bu oyun fikri ile geli­şen oyun formlarındaki güçlük ve kar­maşıklık derecesi karakteristiktir. Büyük oyunun oyun anlayışı daha başlan­gıçta sporcunun karşısına çıkar.

Öğrenenin tecrübesine ve ustalığına göre oyunun ortak amacına ve karşılıklı iletişim formlarına doğru yöneltilmiş olan metodik oyun sıraları, öncelikle her futbolcunun oyun tekniği, oyun ustalığı ve belli taktik oyun yeteneğinin kalitesinin amaçlandığı metodik alış­tırma formları aracılığı ile tamamlanma­lıdır.

Öğrenilmiş hareketlerin ya da taktik hareket örneklerinin oyunun kombine çerçevesi içinde bütünleşmesi için, oyun formları aynı şekilde bilinçli olarak metodik alıştırma sıraları içine sokulmalıdır.

Değerlendirme

Didaktik ve metodik ilkeler ışığı altında yapılan çalışmalarla amaç­lara ne de­re­ceye kadar yaklaşıldığını tespit etmeye yarar. Değerlendirme sonunda tes­pit­lerini dikkate alan eğitimci, kendi çalış­malarını ve sonuçlarını görür ve gerekirse kullandığı metot ve araçları geliştirmeyi ya da değiş­tir­meyi gerçek­leştirebilir.

 

I. 5. 3. Öğretim ve Öğrenim Aşamaları İle İlgili Modeller

Öğretim ve Öğrenim Aşamaları ile ilgili modeller üç basamaktan meydana gelir. Her biri kendine has bir yapıya sahip olsalar da hiyerarşik bir yapı içerisinde akıcılık gösterirler ve bir birini tamamlarlar.

Bu aşamalar genellikle motorsal öğrenmenin bir yönünü belirlerken, motorsal ve yaratıcı öğrenim arasındaki değişken ilişkileri de dikkate alır.

 

I. 5. 3. 1.  Kaba Koordinasyonun Sağlanması

Oyun kuralları ile mükemmellik, oyun fikrinin oluşumu, basit hareketler ile oyun tecrübe­lerinin kazanılması, bireysel temel hareketlerin kazanılması, kazanılan hareketlerin temel görevler içerisinde pekiştirilmesi, geniş bir hareket birikiminin kazanılması devresidir.

Hareketlerde kaba koordinasyonun sağlandığı ilk aşamada hareketler, temel yapıları ve şekilleri içinde doğru olarak yapılır. Ancak, hareket akışı ve hareket dinamiği ile hareket netliği ve hareket ekonomisi kusurlu ve eksiktir. Artan performans istekleri karşısında verimin düşmesi ve motorsal güvensiz­lik­lerin oluşması öğrenim olayında karşılaşılan doğal problem­ler­dir. Farklı görevler içinde, artan dozdaki başarı istekleri içinde yapılan doğru ve sık tek­rarlarla bu eksiklikler giderilebilir. Eğitimci, bu öğrenim aşamasında kabaca uygulanan ben­zer hareketler arasındaki farklılığı açıkça göstermelidir. Gere­ğinden fazla ortak hareketler ve kontrolsuz kas gerilimleri, hatalı hare­ketlere sebep olabilir. Bu nedenle, sporcuların dikkati hareket detayının mükemmel­leştirilmesinden çok, önemli hatalara yol açan sebeplerin ortadan kaldırıl­masına yöneltilmelidir. Eğitimci tarafından sözlü ve göstererek düzeltme yar­dı­mı yapılmalı, canlı gözlemlerle bu uygulama desteklenmelidir.

 

I. 5. 3. 2.  Şekil Verme

Oyun kuralları bilgisi derinleştirilir, hareket ve oyun tecrübeleri artırılır ferdi, gurup ve takım taktikleri ile ilgili basit bilgiler kazandırılır, müsabaka şart­larında oyunlara uyumları sağlanmaya çalışılır, tam ve özenli hareket kurgusu için motorsal temel özellikler iyileştirilir. Hareketlerin detaylarının kavranıl­ması sağlanır, hareket formları farklılıklar içinde düzeltilir ve hareket biri­kimleri artırılmaya çalışılır.

Motorsal öğrenmede hareketlerde mükemmel koordinasyonun sağlanabilmesi için, hareketin sevk ve idaresinde kuvvet sarfı ekonomik olarak sağlanmalı, temel teknikler müsabaka formu içinde denenerek pekiştirilmelidir. Hareket uygulamasının kontrolü görseldir ve daha çok iç uyarılar dikkate alınır. Bu nedenle, hareket hissi vücut üyelerinin durumu hakkındaki bilgilerle kuvvette ve dokunmada olduğu gibi düzeltilmelidir. Hareket uygulaması kontrolü tam yapılmalı ve sporcuların bu aşamada kendi kendilerini kontrol edebilmeleri sağlamalıdır.

Bu aşamada, hareket tekniklerindeki çok yönlülük ve hareketin zorluğunun artırılması yanın­da tekniğin kullanılmasında gereken bir değişikliğin uygu­lanabilir hale getirilmesine başlanılabilir. Bu durumda, daha önce yapılan hareketlerin detaylarına ilişkin çalışmaların önemi ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle, hata düzeltmeleri için geniş ve dikkatli bir hareket eğitimi kanılmaz hale gelmektedir. Mükemmele ulaşılması için birlikte gerçekleştirilecek hareketlerin başarılması bu  periyotta sağlanmalıdır.

Bu seviyeye gelindikten sonra yoğun antrenmanlar ile kalıplaşmış bir tip yaratma çabasına geçilebilir.

 

I. 5. 3. 3.  Pekiştirme ve Mükemmelleştirme

Oyun taktikleri ile ilgili oyun kuralları bilgisi kullanılmaya başlanır. Çok yönlü müsabakalar ile hareket ve oyun tecrübeleri mükemmel hale getirilerek pekiştirilmelidir.  Ferdi, gurup ve takım taktikleri ile ilgili tüm özelliklerin oyun için son şeklini alması sağlanmalı, hareket birikimleri artırılmalı ve geliştirilip uygulamada muhtelif alternatifler ortaya konulabilmelidir.

Motorsal formlar için gereken tüm özel çalışmalar gerçekleştirilip sporcu oyun için hazır hale getirilmelidir.

Hareketler belli bir istikrar içinde kalıplaştırılmalıdır. Ferdi olarak uygulana­cak hareketlerde mükemmel ve yüksek bir kaliteye eriştirilmeli ve müsabaka şartlarında bu davranışlarda hatasız süreklilik sağlanmalıdır. Bu süreklilik içinde, hareket kalıplarının farklı uygulanış biçim­leri geliştirilmeli, aynı şartlar içinde devam eden sık alıştırmalarla kombine hareketler yoğun­laştırılmalıdır. Hareketler otomatik hale getirilmelidir. Birikimi sağlanan hareket örnek­lerinin otomatik hale getirilmesi sonrası, sporcular müsabaka anında hiç zorlanmadan gelişen pozisyonlara göre uygun ortamda bu örnekleri anında kullanabilirler. Oyunun akışını kontrol edebilirler. Taktik hareketlerde ve düzenlenmiş oyun uygulamalarında serbest hareket etme imkanı bulabilirler. Böylece sporcular, yüksek düzeyde baskılara maruz kaldığı oyun anında tecrübelerini yaratıcılık zenginliği içinde oyuna aktara­bilirler ve futbol kişiliklerini kolayca sergileyebilirler.