Araştırmalar sonucunda dünyada 3000’in üzerinde dil olduğu saptanmıştır. Yeryüzündeki diller “yapı” ve “köken” bakımından şu şekilde sınıflandırılmıştır:

Sponsor Bağlantılar

Yapılarına Göre Diller                Kökenlerine Göre Diller
1. Tek Heceli Diller                        1. Hint-Avrupa Dil Ailesi
2. Bükümlü (Çekimli) Diller             2. Hami-Sami Dil Ailesi
3. Eklemeli Diller                           3. Çin-Tibet Dil Ailesi
                                                    4. Bantu Dil Ailesi
                                                    5. Ural-Altay Dil Ailesi
YAPILARINA GÖRE DİLLER

Dünya dilleri; dili oluşturan sözcüklerin, eklerin kuruluş ve işleyişleri gibi yapı bakımından gösterdikleri benzerliklerine göre üç gruba ayrılır:

1.  Tek Heceli Diller

Bu gruptaki dillerde her sözcük, tek heceden oluşur. Sözcüklerin yeri ve vurgusu çok önemlidir. Çok zengin bir vurgu ve tonlama sistemi vardır. Sözcükler ek almaz, çekime girmez. Sözcükler, cümle içinde yer değiştirmek ve başka sözcüklerle yan yana bulunmak suretiyle anlam farkı yaratır.

Çince, Tibetçe tek heceli dillerdir.

Çince  →   “ vo  yav  kan  şu ”  

cümlenin çevirisi:  “ ben istemek bakmak kitap ”

cümlenin Türkçe söylenişi: “Ben kitap okumak istiyorum.”

NOT: Tek heceli dillerde birleşik sözcükler dahi birbirinden ayrı yazılır:

Çince  →   “ dien  sı  ci ”  

çevirisi:  “ elektrik  görme  cihaz ”

Türkçesi:  “ televizyon ”

2.  Bükümlü (Çekimli) Diller

Bu gruba giren dillerde tek veya çok heceli kökler vardır. Yeni sözcükler türetilirken, sözcüklerin köklerindeki ünlüler değişir. Böylece köklerde bir iç kırılma meydana gelir. Sözcüğün kökündeki ünsüzlerden oluşan asıl sesler yeni sözcükte de korunur. Değişiklik ünlülerde olur.

Bükümlü (çekimli) dillerin en tipik örneği Arapçadır.

Arapça →     “ ketebe ”     (yazdı)
.                  “ kâtib ”         (yazan)
.                  “ mektûb ”     (yazılmış şey)
.                  “ mekteb ”     (yazma yeri, okul)
.                  “ kitabe ”       (yazıt)

3.  Eklemeli Diller

Bu gruptaki dillerde tek veya çok heceli kökler ile bunlara eklenen çeşitli ekler vardır. Sözcük köklerinin başına ya da sonuna getirilen ekler, anlam ve görev değişikliği yapar.

Eklemeli dillerin en tipik örneği Türkçedir. Türkçe yapısına göre sondan eklemeli bir dil olduğu için, ekler her zaman kökten sonra getirilir.

NOT: Türkçe yapısına göre sondan eklemeli bir dildir.

Eklemeli dillere Moğolca, Japonca, Korece, Mançuca, Tunguzca gibi Altay dilleri ile Fince, Macarca gibi Ural dilleri de girer.

Türkçe  →  “ batılılaştırmak ”

                 bat –  ı –   lı –   laş –   tır –   mak
                 KÖK YE  YE    YE     YE      YE

batmak →    batı →    batılı →   batılılaşmak →   batılılaştırmak

“ Damdan  düştüm. ”

Dam –  dan      düş –  tü – m
KÖK     ÇE       KÖK  ÇE  ÇE

KÖKENLERİNE GÖRE DİLLER

Köken bakımından birbirine yakın, aynı kaynaktan çıkan akraba diller, dil ailelerini oluşturlar. Dillerin birbiriyle bir dil ailesi oluşturacak şekilde akrabalıklarının saptanmasında o dillerin ses yapısı, şekil yapısı, cümle yapısı, köken bilgisi ve ortak sözcükleri bakımlarından benzerlikleri araştırılır. Bir dil ailesindeki dillerin kökenini oluşturan ana dile ait metinler pek bulunmasa da  gruptaki diller arasında yukarıda sayılan noktalar bakımından benzerliklerin bulunması, zamanla birbirinden uzaklaşan dillerin, bilinmeyen bir yerde ve zamanda konuşulan ana dilden ortaya çıktığını göstermektedir.

“Dil ailesi” ifadesi, dillerin köken akrabalığını belirtmeye yarar. Bu terim, akraba dilleri konuşan milletlerin aynı soydan geldikleri anlamını taşımaz. Aynı soydan gelen ve dilleri akraba olan milletler bulunduğu gibi, ırk bakımından birbirleri ile hiçbir ilişkisi bulunmayan fakat aralarında kültür ilişkisi ve kültür bağı görülen milletler de vardır. Nitekim, Hint-Avrupa dil ailesi içinde yer alan diller, birbirleri ile soy bağı bulunmayan birçok millet tarafından konuşulmaktadır. Bu diller, herhangi bir soy ve ırk birliğine bağlı olmaksızın, temelde ortak bir ana dile dayanan, birbirinden türemiş dillerdir.

Kökenlerine göre diller beş gruba ayrılır:

1.  Hint – Avrupa Dil Ailesi

Asya Kolu: Hintçe, Farsça
Avrupa Kolu: İngilizce, Fransızca, Almanca, İtalyanca, İspanyolca, Romence, Rusça, Yunanca, Bulgarca, Sırpça, Hırvatça

2.  Hami – Sami Dil Ailesi

Arapça, İbranice, Habeşçe

3.  Çin – Tibet Dil Ailesi

Çince, Tibetçe

4.  Bantu Dil Ailesi

Afrika dilleri

5.  Ural – Altay Dil Ailesi

Ural Kolu: Fince, Macarca
Altay Kolu: Türkçe, Moğolca, Japonca, Korece, Mançuca, Tunguzca

NOT: Türkçe, köken bakımından Ural-Altay dil ailesinin Altay koluna bağlı bir dildir.

Ural-Altay Dil Ailesinde Yer Alan Dillerin Ortak Özellikleri

*  Eklemeli dillerdir.

*  Sözcük yapımı ve çekimi son eklerle olur.

*  Sözcüklerde cinsiyet yoktur.

Arapçada erkekler için “memur”, bayanlar için “memure”; “muallim – muallime”, “müdür – müdire”… ; İngilizcede “he – she” gibi bazı sözcüklerde cinsiyet varken, Ural-Altay dil ailesinde yer alan dillerde sözcüklerin erkekler ve dişiler için ayrı şekilleri yoktur.

*  Sayı sıfatlarından sonra gelen adlar tekil olur.

üç ev    ( üç evler )   

sekiz kardeş    (sekiz kardeşler )

*  Cümlelerde özne başta, fiil (yüklem) sondadır.

“Annem dün  gece  bizde  kaldı.”
ÖZNE                             FİİL (YÜKLEM)

*  Ad ve sıfat tamlamalarında tamlayan önce, tamlanan sonda olur.

   kol             saati
   ad                 ad
tamlayan      tamlanan
    Ad Tamlaması

   yırtık           çorap
   sıfat              ad
tamlayan     tamlanan
    Sıfat Tamlaması

Türkçenin Dünya Dilleri Arasındaki Yeri

Türkçe yapısına göre eklemeli (sondan eklemeli); kökenine göre ise Ural-Altay dil ailesinin Altay koluna bağlı bir dildir.